Iraila
16
Urria
8
BERMUTEAN IRUÑEAN BARNA
- IRUÑEKO AUZOETAN
- 12:15 Y 13:30
Buscador
Buscador
Kontzertua
BIHOTZ KONSTANTEA. IRUÑEKO SINFONIETTA
BALUARTEKO GANBARA ARETOA. MARTXOAK 18, 19: 30ean. ERLIJIO MUSIKAREN JAIALDIA: BIHOTZ KONSTANTEA. IRUÑEKO SINFONIETTA. Zuzendaria: Caroline Collier.
Iruñeko Sinfonietta orkestrak, Caroline Collier-en zuzendaritzapean, kontzertu honetarako hari-orkestra eta arparako musika-programa bat aurkezten du, Alicia Griffiths Turrillas bakarlari nafarrarekin.
Musika horrek itsaso akustiko batean murgiltzeko gonbita egiten du, hari-instrumentuek eskaintzen duten koloreei, adierazkortasunari eta testura bakarrei esker, horiek baitira orkestra klasiko ororen bihotz adierazgarria.
Bihotzaren sinboloa maitasuna adierazteko erabiltzen da, kariñoa, babesa, elkartasuna, anaitasuna eta pasioa adierazteko, hitzen beharrik gabe. Era guztietako sentimendu eta emozioen alegoria bat: ausardia, arrazoia, indarra, arima, sufrimendua, mina, eskuzabaltasuna eta bizitza bera. Hainbat forma barne hartzen dituen erabateko maitasunaren isla musikan: seme-alaben maitasuna, bikote-maitasuna, maitasun unibertsala eta maitasun espirituala.
Giacomo Puccinik (1858-1924) Crisantemi (Urreliliak) idatzi zuen 1890ean hil zen bere lagun Saboyako dukearen, Espainiako Amadeo I.a errege ohiaren, omenez. Ustez, Puccinik pieza eder hori gau batean idatzi zuen, bere lagun maitea hil zela jakin zuenean.
Debussyren (1862-1918) harparako eta hari-orkestrarako Danse sacrée et danse profane bikain eta exotikoa 1904an idatzi zen. Berriki asmatutako harpa kromatikorako enkargu bat izan zen. Egun harpa estandarrarekin maizago interpretatu ohi da.
Debussyk bi dantzen “koloreaz” hitz egin zuen, bataren “seriotasuna” bestearen “graziarekin” alderatuz. Pieza honek, instrumentu zaharrenetako baten eguneratze berritzaile batean oinarrituta, antzinako Greziako eta Erromako urrutiko soinuak ekartzen ditu gogora, bai eta Espainiako Errenazimendukoak ere, non uste baita hari gurutzatuko harpa sortu zela.
Lehenengo dantza, misterio solemne batean bilduta, bigarren dantza leun eta eztian urtzen da, Erik Satieren Gymnopédies-en oihartzunak dituen balsa. Frantsesez “profane” hitzak konnotazio lurtarrak, sentsualak edo, besterik gabe, “sekularrak” ditu.
1. kuartetoko bigarren mugimenduko Andante cantabile hunkigarriarekin, Txaikovskik (1840-1893) bere arrakasta handietako lehena idatzi zuen, Tolstoi hainbeste hunkitu zuena.
Gai nagusia Txaikovskik lorezain bati abesten entzun zion abesti herrikoi batean oinarritzen da, bi urte lehenago arreba Ukrainan bisitatzen ari zela. Musikak gai folklorikoa Txaikovskiren berezko inspirazioko atal kontrastatzaile batekin txandakatzen du, zeina berehala antzematen baita bere estilo bereizgarrienaren ildoan.
1895ean konposatua, Arnold Schoenbergen (1874-1951) harietarako eta harparako Notturnoa bere obra ederrenetako bat da. Schoenberg bere ibilbidearen hasieran ezaguna egin zen tradizionalki aurkakoak ziren Brahms eta Wagnerren estilo erromantiko alemaniarrak aldi berean hedatzeagatik. Ondoren, bere izenak atonaltasunean berrikuntzak pertsonifikatuko zituen.
Harietarako eta harparako Notturnoak uztartu egiten ditu testuran eta tinbreetan aberatsa den ezohiko partitura bat eta Schoenbergen aurreko estiloaren erakusgarri zen bakarlari batendako idazketa hunkigarria.
Myroslav Skoryk (1938-2020) konpositore, orkestra-zuzendari, piano-jotzaile eta hezitzaile ukrainarra izan zen. Skoryken musikak hainbat generotako elementuak txertatu zituen, folklore-musika eta jazza barne. Ukrainako Heroi izendatu zuten 2008an. Bere konposizio ospetsuena eta iraunkorrena Melodia la minorrean da (1978ko High Mountain Pass filmekoa), askotan “Ukrainako himno espiritual” gisa aipatzen dena.
Ralph Vaughan Williams (1872-1958) Ingalaterrako abesti herrikoiak bildu zituen eta horietako asko bere konposizioetan erabili zituen. “Dives and Lazarus” antzinako balada ingeles bat da, eta Lucasen Ebangelioaren parabola berriz ere kontatzen du, gizon aberats bati (“Dives” – “Epulon” hitzaren esanahi literala) eta bere morroiari, Lazaro gaixoari, ematen dion tratu basatiari buruz, hil ondoren azken hau Abrahamen altzoan eta Dives infernuan amaitu arte.
Jatorrizko doinua, “Dives and Lazarus” izenekoa, XVI. mendeko idazkietan aipatzen zen, baina aurretik ere idatzita egon zitekeen.
Vaughan Williamsek hala azaldu zuen: “aldaera horiek ez dira doinu tradizionalen erreplika zehatzak, baizik eta nire bilduma propioko eta besteen bildumetako hainbat bertsioren oroigarriak”.
PROGRAMA
Zuzendaria: Caroline Collier
G. Puccini- Crisantemi, Harirako elegia.
C. Debussy – Danses sacres et profane.
Arpa bakarlaria: Alicia Griffiths Turillas
P. Txaikovski – Andante Cantabilea. 11. op.
A. Schoenberg – Nokturnoa.
Biolin bakarlaria. Victor Parra
M. Skoryk – Melodia.
R. Vaughan Williams – 5 bariazio Dives eta Lazarusen gainean.
Sarrera: 15 euro. Kontzerturako sarrerak leihatilan edo www.baluarte.com webgunean eskuratu ahal izango dira.
Hau ere zure interesekoa izan daiteke
Abendua
22
LOS TENAMPAS: AIZKOL MARIATXI MIX
- NAVARRA ARENA
- A partir de las 13:30 h.